Seo na rudaí nár éirigh leo éalú ó m'fhillteán dréachtaí, agus cúpla rud fánach eile le cois...

Eoin P. Ó Murchú ag caint i gceanncheathrú Twitter faoi na meáin shóisialta agus an Ghaeilge.

Monday, 16 December 2024

The Love Song of J. Alfred Prufrock - Aistriúchán Gaeilge le Mícheál Ó Flaithearta

Laoi Chumainn J. Alfred Prufrock le T.S. Eliot (1915)
 
Fág seo mar sin, mé agus tú,
Tráth a gcealaíonn dorchadas lóchrann lae
Mar bheadh othar néalta amach go faon ar chlár;
Fág seo, trí shráideanna atá leathlán,
Monabhar an ghlao,
Faoi aíocht mhíshuaimhneach in óstáin oíche amháin
I mbialanna le min sáibh agus sliogán trá:
Le mian faoi cheilt
Do threorú i dtreo na ceiste coscraí...
Á, ná fiafraigh 'Céard faoi ndear?'
Fág seo, ar ár n-aistear.
Sa halla an bhantracht ag sodar leo
I ndioscúrsa faoi Mhichelangelo.
An ceo buí a chuimlíonn droim ar na pánaí gloine,
An deatach buí a chuimlíonn smut ar na pánaí gloine
Ligh a theanga isteach i gcúinní an tráthnóna,
Mhoilligh ar na locháin ansiúd sa draein
Chaith siar ar a dhroim é féin an súiche as na simléir,
Shleamhnaigh thar na tithe ansin de léim,
An tuiscint gur oíche bhog Fómhair a bhí linn,
Choirnigh arís ar fud an tí, is chuaigh chun suain.
Is cinnte go mbeidh am
Don deatach buí a shleamhnaíonn síos an tsráid,
A dhroim á chuimilt ar na pánaí glé
Beidh am ann, beidh am ann
Chun dreach a ullmhú do ghach cruinniú;
Beidh am don díothú agus don chruthú,
Agus do ghach saothar lae dá ndeilbhíonn lámh
A ardaíonn ceist nó a chaitear faoi do sháil;
Am domsa agus am duit féin,
Agus fós neart ama do ghach luascadh ó thaobh go taobh,
Céad fís agus ainilís
Sula gcaitear arán is im.
Sa halla an bhantracht ag sodar leo
I ndioscúrsa faoi Mhichelangelo.
Agus cinnte beidh am
Meastú 'An bhfuil sé ionam?' nó 'An bhfuil mé in ann?'
Am le dul ar gcúl agus an staighre síos,
An murlach maol ag trá i lár mo chinn-
[Déarfaidh siad: 'Tá sí ag imeacht léi!']
Mo fheisteas maidine, an cába teann le mo smig,
Mo charabhat, domhain agus measartha, fáiscithe le biorán beag-
[Déarfaidh siad: 'Tá na puint ag sciorradh de go tréan!']
An bhfuil sé ionam
An chruinne a chur as riocht?
I nóiméad tá am
Le teacht ar shocrú agus athbhreithniú a chuirfidh nóiméad amháin ar gcúl.
Mar tá eolas agam orthu cheana, orthu ar fad-
Na hiarnónta, maidineacha, tráthnónta,
Mo shaol caife tomhaiste amach le spúnóga;
Is eol dom na glórtha ag titim agus ag meath
Faoin gceol sa seomra is faide uaim ar shiúl.
Tuige mar sin a mbeinn rotheann?
Agus is eol dom na súile, iad ar fad—
Na súile lena gceaptar mé le ráiteas glé,
Agus nuair atá mé ceaptha, spréite ar phionna,
I dteannta agus ag lúbarnaíl ar an mballa,
Agus cén chaoi a dtosóinn ansin
Ag scairdeadh amach na stoc de mo laethanta is seal?
Agus an mbeinn rotheann?
Agus is eol dom na lámha, iad ar fad—
Lámh bhráisléadach, bán agus lom
[Ach sa solas lampa, le claimhreach donn]
An é cumhrán ón ngúna
A chuireann mé den chúrsa?
Na lámha atá sínte feadh an chláir, nó casta i seál.
Agus ar chóir dom bheith rotheann?
Agus cén chaoi a dtosóinn?
An ndéarfad, go ndeachas trí shráideanna a bhí cúng
Agus gur dhearcas an deatach ag éirí aníos as píopaí.
Na bhfear aonraic, a léinte fillte suas, ag amharc na bhfuinneog amach?...
Crúba gioblacha ba chóra dom
I mo ghluaiseacht chiúin leataobhach thíos faoin tonn.
Agus san iarnóin, tráthnóna, codladh sámh!
Slíoctha ag méaracha, fann is seang
Suan...tuirse...nó codladh gé,
Spréite ar an urlár, in éineacht liom is leat.
Ar chóir dom, tar éis na gcístí, uachtar reoite agus tae,
An spreac a bhí ionam leis an gcinniúint a phlé?
Agus cé go ndearnas troscadh agus gur chaoin, gur ghuigh mé agus gur shil deoir,
Cé go bhfacas mo chloigeann [murlach maol] tugtha isteach ar thrinsiúr i measc an tslua,
ní aon fháidh mise - ná tada den tsórt;
Ach chonaic mé an bonnaire buan, ag sciotaíl, le mo chóta ag teacht i mo threo,
Agus bhain sé sin an mothú as mo ghlór.
Agus arbh fhiú uilig é, tar éis an tsaoil,
Tar éis na gcupán, marmailéid is tae,
Sa chaint seo fúmsa agus fút, i measc na soithí cré,
An mbeadh aon fhiúntas ann,
An scéal a chíoradh le meangadh ar an mbéal,
An chruinne a fháisceadh ina ceirtlín snátha
Is í a sciorradh i dtreo na ceiste coscraí sin.
Ag rá: 'Is mise Lazarus, ar ais ón mbás,
Ar ais le gach rud a rá, inseoidh mé gach ní'-
Dá ndéarfaí, ag socrú an philiúir lena ceann:
'Ní hé sin a bhí i gceist ar chor ar bith.
'Ní hé sin a bhí mé a rá.'
Agus arbh fhiú uilig é, tar éis an tsaoil,
Tar éis gach fuineadh gréine, na sráideanna is gairdín tí,
Tar éis na n-úrscéal is na gcupán tae, na sciortaí mar chosán feadh an urláir-
Agus seo, agus tuilleadh fós?-
Is dodhéanta a rá cad atá i gceist agam!
Ach amhail a theilgfeadh laindéar draíochta íomhá na néaróg anonn ar scáileán:
An mbeadh aon fhiúntas ann
Dá ndéarfaí, ag socrú an philiúir nó ag stríocadh seáil, ag casadh i dtreo na fuinneoige ag rá:
'Ní hé sin a bhí i gceist ar chor ar bith.
'Ní hé sin a bhí mé a rá.'
Ní hea! Ní mise an Prionsa Hamlet, níorbh ea riamh;
Ach boicín coimhdeachta, ceann a dhéanfaidh cúis
Chun slua a bhoilsciú, b'fhéidir radharc nó dhó.
Comhairle don phrionsa, gan amhras, ní mórán stró,
Ómósach, toilteanach bheith úsáideach,
Stuama, aireach, mionchúiseach;
Deisbhéalach, ach beagán dúr;
Ar uairibh, go demhin, amaideach
Uaireanta, beagnach, an Drúth.
Ag dul in aois...Ag dul in aois...
Fillfidh mé mo bhríste orlaí aníos.
An gcuirfead scoilt san fholt ar gcúl? An ceadmhach péitseog?
Le treabhsar bréidín bán ag siúl cois trá.
Chualas dord na murúch, ina gceann is ina gceann.
Ní dóigh liom gur domsa atá sé i ndán.
Dhearcas iad ag marcaíocht ar an toinn
Ag cíoradh moing a foilt, cáite geal
Tráth a shéideann gaoth an sáile dubh is bán.
Chaitheamar seal ag seadú in ábhaigh an chuain
Le muirmhná fleasctha i bhfeamainn dhearg is bhuí,
Nó go músclaíonn glórtha daonna sinn, is téann muid faoi.
(Críoch 13/11/2021)

Thursday, 7 November 2024

Léirmheasanna beaga gasta: Reunion agus GUEST HOST STRANGER GHOST

Reunion

Mark O’Rowe a scríobh agus a stiúraigh
Léiriú de chuid Landmark Productions
Amharclann an Gaiety

Thug Reunion le Mark O'Rowe muid go hoileán iargúlta in iarthar Éireann áit a dtiteann teaghlach ó chéile. Thug an ensemble léirithe láidre uathu agus mheall an réalta Robert Sheehan na sluaite.

Fiosrú suimiúil ar na naisc a choinníonn teaghlaigh agus caidrimh le chéile sa lá atá inniu ann, chomh maith leis na rudaí sin a dhealaíonn ó chéile iad. An bhféadfaí gníomh eile fós a chur leis an dráma agus an lasair a chur sa bharrach ar fad? Agus nach bhfuil tróp chábóg dhúr thruacánta na tuaithe seanfheicthe againn faoin tráth seo?

GUEST HOST STRANGER GHOST

Kate Heffernan a scríobh
Eoghan Carrick a stiúraigh
Léiriú de chuid Once Off Productions
Amharclann Smock Alley


Teideal den scoth ach ní raibh mé iomlán cinnte cá raibh an ceann scríbe dár dtabhairt sa dráma seo. Ar deireadh bhraitheas go raibh mé ar ais san áit ar thosaigh mé, ar strae. Dráma barrúil eile a théann i ngleic le géarchéim na tithíochta agus a thugann léargas hipir-réalaíoch ar shaol an duine óig sa lá atá inniu ann.

Léiríodh an dráma ar ardáin éagsúla timpeall Bhaile Átha Cliath, ó spás go spás, díreach roimh pé dráma a bhí le léiriú ar an ardán an oíche sin, ach ba mhó de ghimic ná de rud a chur leis an léiriú a bhí ann.

Friday, 9 August 2024

SPLICED: Lúbadh na fuinseoige agus na hintinne (Léirmheas drámaíochta)

Dráma faoin iománaíocht é SPLICED. Cuireann sé scéal agus saol Timmy Creed i láthair. Iománaí óg as Corcaigh a dhéanamh iarracht barr a chumais a bhaint amach ar an bpáirc imeartha. De réir a chéile éiríonn leis agus ar feadh na mblianta fada ní bhuailtear iad i gcluiche craoibhe.

First Fortnight: Timmy Creed on Spliced and telling his GAA story 

Dráma faoin bhfearúlacht Éireannach é SPLICED. Déanann sé cur síos an duine ar an taobh istigh de shaol CLG na hÉireann. Léiríonn sé na buanna atá leis agus na míbhuntáistí ar fad a théann leis freisin. Saol a chruthaíonn daoine atá dírithe ar fad ar an spórt, ach díriú é sin a fhágann iad iomlán scartha óna gcuid mothúchán. Luaitear scéal captaen nach raibh in ann an focal 'grá' a rá fiú agus é ag aifreann pósta a chairde.

Seó ilmheáin suíomhbhunaithe i bpinniúir agus i hallaí liathróid láimhe é SPLICED atá le feiceáil fud fad na tíre. Chonaic mé féin é i bpinniúr CLG Na Fianna.



I seisiún ceisteanna agus freagraí i ndiaidh an tseó ba léir go raibh roinnt daoine a bhí tar éis freastal air ach nach raibh in ann dul i ngleic le lárphointe an dráma fós. Bhíodar ródhírithe ar fad ar an spórt agus ba dheacair dóibh féin an méid sin a aithint. Pléadh gnéithe éagsúla den scéal ann; an tslí a bhfuil an iomad béime ar an mbua, mar bhua amháin, agus go bhfágtar daoine gan forbairt iomlán mar dhaoine taobh amuigh den spórt. Tá an baol ann nach gcuirfí aon luach ar an duine nach gcabhraíonn leis an bhfoireann an bua a fháil.

Tuilleadh eolais faoin seó agus faoin drámadóir anseo: https://www.rte.ie/culture/2023/0104/1344644-first-fortnight-timmy-creed-on-spliced-and-telling-his-gaa-story/ 

 (Sean-léirmheas drámaíochta é seo nár fhoilsigh mé ag an am - chonac na blianta ó shin é, in 2019!)

Thursday, 8 August 2024

Súile Gorma Tais le Braon (Blue Eyes Crying in the Rain - Willie Nelson) Mícheál Ó Flaithearta a d'aistrigh


Sa leathsholas ansin a chím í
Na súile gorma tais le braon
Nuair a phóg muid is nuair a scar muid
Bhí fhios 'am nach bhfeicfinn í aríst choíche.
 
Is ionann grá is smearóid spíonta
Níl fágthaí ach cuimhní ina dhiaidh
Cuimhneoidh mise tríd na blianta
Ar shúile gorma tais le braon.
 
Casfar ar a chéile aríst sinn, sílim
Is siúlfaidh muide taobh le taobh
I dtír nach eol an focal scarúint
Súile gorma tais le braon.

Wednesday, 13 March 2024

Deireadh déanta agus pleananna romhainn... Máirtín agus Jenny from the Block

Chuamar síos poll coinín digiteach... Seo preas-ráiteas faoinar ndráma Máirtín agus Jenny from the Block atá thart anois faraor - seans go bhfeicfear arís é!

Seo an feachtas bailithe airgid ar son Gaza a luamar ag deireadh na léirithe - is fiú tacú leo. https://www.gofundme.com/f/je4rau-sos-gaza Saoirse don Phalaistín! 🇵🇸 

Tar linn síos poll coinín digiteach...

Seo scéal grá. Faoi cheirnín. Tar ar aistear físe agus fuaime ó litríocht na Gaeilge go hip hap Laidineach. Agus aimsigh brí na beatha.

Seo turas físiúil, ceolmhar agus liteartha a thugann muid ó litríocht na Gaeilge go hip hap Laidineach. Conas mar a chuir cuardach google muid ag smaoineamh ar réabhlóidí litríochta agus teicneolaíochta. Agus an tslí a bhfuil gach rud ceangailte.

Le linn covid bhí muid ag déanamh físeán a mheasc lofi beats le ráitis de chuid Mháirtín Uí Chadhain (mórscríbhneoir nua-aoiseach na Gaeilge). Ansin theastaigh pic de uainn le haghaidh deilbhín an fhíseáin ar youtube agus tháinig muid ar cheann ar Google images. Ó sheancheirnín a tháinig sé i siopa ceirníní i Londain. Níorbh fhada go rabhamar ar thuras bleachtaireachta. Conas a tháinig an ceirnín áirithe sin ar an saol agus cad é an turas a bhí curtha de aige? Go deimhin conas mar a oibríonn ceirnín go baileach? Cad a deir sé sin linn faoin saol agus faoi mhaidhmiú cuartach ár gcinniniúna, agus cén bhaint atá ag Jennifer Lopez leis an scéal?

Seo píosa taibhléirithe ina míneoimid scéal an cheirnín, agus conas gur chuir sé muid ar bhóthar bleachtaireachta. Beidh eilimintí éagsúla den scéal á léiriú le haisteoireacht agus le físealaíon teilgthe, chomh maith leis an seinnteoir ceirnín, an ceirnín féin agus a chlúdach a bheidh á scrúdú go mion. Meascfar leis an iomlán sleachta ó shaothair agus ó thaifeadtaí Uí Chadhain agus fiosróimid conas mar a nascann ár scéal pearsanta le scéal an cheirnín. Beidh gné an cheoil tábhachtach tríd síos, agus meascfar nuachumadóireacht cheoil leis an gcaint, le sean-nós agus le rithimí lo-fi. Ba mhaith linn a léiriú gur féidir le scéal éachtach a bheith i gceist i ní beag neafaiseach inár saol, go bhfuil iontaisí an domhain timpeall orainn ach breathnú go mion ar an méid atá faoi láimh. Ba mhaith linn cuid de scéal Uí Chadhain a roinnt chomh maith leis sin, agus scéal na teicneolaíochta analógaí agus digití araon a chur faoin miondearcán. Scrúdóimid an tslí a n-imríonn maidhmiú cuartach tionchar ó rud go chéile arís is arís eile, i slabhra dobhriste.

Cad atá ann? Uathfhicsean, dráma faisnéise, sruth comhfhiosachta, áiféis, meascán mearaí de ghnéithe analógacha, digiteacha agus an duine féin measctha le hábhar aimsithe.

Scríbhneoir, aisteoir agus cruthathóir ilmheáin é Eoin P Ó Murchú atá ag iarraidh scríbhinní Mháirtín Uí Chadhain a roinnt le hinchinní dópaimín-ídithe ghlúin Tiktok. Tá drámaí, dánta agus gearrscéalta scríofa ag Eoin. Teastaíonn uaidh daoine a spreagadh agus preab a bhaint astu is léiriú a thabhairt ar shaibhreas agus ar ealaíona nua-aoiseacha na Gaeilge.

Draoi fuaime is ea Emma Ní Chearúil atá ag iarraidh cumhacht spookyáilte na caillí a thabhairt isteach i ngach togra dá cuid.

Eolaí craiceáilte na bhfíseán áiféise Gaeilge é Cúán de Búrca atá ag iarraidh a bheith ait, aisteach agus éagsúil. Agus greannmhar.

Aoife Ní Dhiarmada - Is scríbhneoir agus léiritheoir páirt-aimseartha í Aoife atá ag "obair" le cúpla bliain anuas ar úrscéal - uaschamóga in úsáid aici mar ní hionann "próiseáil a dhéanamh" agus "prós a scríobh" faraor!

Bhí ticéid ar díol anseo:

https://smockalley.ticketsolve.com/ticketbooth/shows/873642624?_gl=1*svg2mw*_ga*MTMzNDM0MzMxNy4xNzA2MjA1NzQw*_ga_MWDVV00WLD*MTcwNjIwNTczOS4xLjEuMTcwNjIwNTc3Ny4yMi4wLjA.           

Máirt 27 + Céadaoin 28 Feabhra | 6:45pm | Scoil na mBuachaillí / Boys' School                                                       

Seó Gaeilge - Máirtín ⁊ Jenny from the Block